Boos? Tel dan tot tien, maar…

Ben je boos? Tel dan tot tien.

Je kent die zin vast wel. Maar wat ik me afvraag is: en dan? Wat gebeurt er ná tien, bij elf en twaalf?

Niemand die je dat vertelt. Is de boosheid dan op miraculeuze wijze helemaal verdwenen? En wat als dat niet zo is?

Boos.

Laten we het daar eens over hebben.

Ja, het zegt alles over mij als ik boos ben.
Mijn boosheid zegt vrijwel altijd: I do care.
Dit raakt me. Dit gaat mij aan het hart.
En dan heb ik een keuze. Spreken of zwijgen.

Boosheid wordt vaak gezien als iets dat niet hoort. Het is geen fijne emotie.

Maar weet je wanneer deze niet fijn is? Als je hem onderdrukt. Doet alsof je níet boos bent. En in plaats daarvan zalvend bent, want je ‘staat er boven’. Of als je:

Afdekt. Terwijl het van binnen borrelt.

Ontkent. Terwijl de vulkaan op uitbarsten staat.

Zwijgt. Want stel je voor dat niemand je meer aardig vindt.

Vooral vrouwen doen dit of hebben hiermee te maken.

Help, een boze vrouw!

De boodschap is tenslotte: altijd blijven lachen.

Maar boosheid wordt cynisme als je er niets mee doet. Dus als je denkt dat je moet blijven lachen, creëer je een kloof tussen je binnenwereld en je buitenwereld. Ook dan kun je er op wachten dat je een keer explodeert. Uren, soms weken, soms jaren later.

Boosheid is nu eenmaal onproductief als je ‘m niet adresseert of er niets mee doet. Tot tien tellen levert je misschien even wat rust op, maar dan? Boosheid is een geweldige brandstof voor actie. Boosheid heeft een functie. Boosheid wijst je de weg en geeft haarscherp richting. Voor het doorhakken van een knoop. Voor verandering. Voor transformatie. Niet voor niets wordt de toorn van de goden in de mythologie verbeeld met vuur. Vuur kun je ook zien als passie. Passie is lijden. En ja, boosheid is soms letterlijk een beetje lijden. Dus verlos jezelf uit dat lijden. Niet door agressie maar door actie.

Elf en twaalf vragen om een keuze. 

Een keuze voor iets dat bijdraagt. Een keuze die laat zien waar je staat én waar je voor staat. Hele bedrijven zijn ooit zo ontstaan. Boosheid vanuit betrokkenheid vertaald naar een product of dienst waarmee je iets wilt oplossen of bijdragen. Je zo-gaat-het-niet-langer boosheid kun je transformeren naar een beweging van mensen die hetzelfde vinden als jij.

Boosheid naar een ander zegt je: tot hier en niet verder. Iets vertelt je: ik zie je en het is niet OK wat je doet. Boosheid vertelt je iets over jouw grenzen en dat er iemand aan tornt of overheen is gegaan. Je boosheid is dan vaak ook een boosheid op jezelf omdat je het te ver hebt laten komen en dan met jezelf overhoop ligt. Waarom liet ik dit gebeuren? Ook hier heb je keuzes te maken: wat doe je met je boosheid? Voor jezelf en naar die ander?

Als je je boosheid adresseert, ga je niet over de reactie van de ander. Sterker nog, daar heb je helemaal niets mee te maken. Het doel van het adresseren van boosheid is om de angel eruit te halen. Voor jezelf. Lucht. Je hebt gezegd. Je hebt gesproken. Iets dat wellicht beter helpt dan even tot tien tellen en het daar bij laten.

Iedereen die nu zegt: ‘Ho, ho, alles is liefde. Waarom zou je boos zijn en daar iets mee doen? We moeten de wereld mooier maken.’

Ik snap ’t, maar dat gaat voorbij aan het feit dat de angel er nog in zit. En we weten allemaal van een wespensteek: de angel moet er eerst uit voordat je die pijnlijke plek kunt verzachten, verzorgen én weer verder kunt.

Soms zijn dingen nu eenmaal niet leuk. Soms ben je gewoon boos omdat het een rotdag is. Soms is iemand ronduit onfatsoenlijk naar jou. Soms is wat je om je heen ziet, niet OK omdat het compleet botst met je waarden en normen. Functionele boosheid is als een tijger die beschermt. Als een leeuw die even gromt. Om een grens te markeren. Om een signaal af te geven. Omdat dat soms nodig is. En nu eenmaal niet alles liefde is en sommige situaties ronduit niet OK zijn. Ja, boosheid zegt iets over jou: waar je voor staat en wat je raakt.

Dus ja, ik ben soms ook boos. Heel boos. Over onrecht. Over iets dat iemand zegt. Over onbegrip. Over het schenden van mensenrechten. De ene keer zijn het mijn eigen grenzen waar ik overheen liet lopen. De andere keer is het iets in de wereld waarbij ik me boos en machteloos voel. En die boosheid is dan mooie brandstof voor actie, voor iets dat ik kan bijdragen. En daar waar ik er iets mee doe naar een ander, is er tegelijkertijd weer ruimte voor compassie. Voor mijzelf en die ander (maar eerst… berg je dan maar :-).

En jij?

Hoe boos kun jij worden? Welke keuze maak je dan? In welke situaties word je boos? En waarom? Wat zegt dit over je waarden? Je visie? Je betrokkenheid? Of onderdruk je je boosheid omdat je je schaamt of denkt dat ’t niet hoort of mag?

Weg met die waakvlam. Pook het vuur maar eens op én doe er wat mee.

(foto: lichtbak Stedelijk Museum Amsterdam)

Zin om lekker te lezen deze zomer? Check mijn nieuwe ebook: ‘Wat stellen die klaprozen zich aan’. 117 pagina’s verhalen en vragen over alledaagse situaties waar jij en ik tegenaan lopen. Je bekijkt en vindt ‘m hier.